Қазақстанда тұрғын үй сатып алу – күрделі мәселе, сондықтан оны сатып алудың сұранысқа ие тәсілдерінің бірі тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу болып табылатыны кездейсоқ емес. Бұл мәселеге  Finprom.kz сілтеме жасай отырып  Tengri Life толығырақ тоқталады.

Танымалдықтың себептері

Сарапшылардың пікірінше, бұл әдістің танымалдығы, егер объект пайдалануға берілгеннен кейінгі немесе қайталама нарықтағы бағамен салыстырғанда, тұрғын үй құнының төмен болуымен байланысты.

Мысалы, бастапқы нарықта 2019 жылы тұрғын үй бір шаршы метрге орта есеппен 293,5 мың теңге, ал 2023 жылдың мамырында — бір шаршы метрге 486 мың теңге құрады (айырма шамамен 65 пайызды құрайды). Қайталама нарықта 2019 жылдың қорытындысы бойынша тұрғын үй алаңы орта есеппен 200,4 мың теңге, ал 2023 жылдың мамырында — 505,7 мың теңге, яғни 2,5 есе артық болды.

Мінсіз мысал

Жұмыс істейтін екі адамнан тұратын қарапайым отбасыны алайық (олардың айына екі орташа жалақысы бар). Олар 54 шаршы метрлік стандартты пәтер сатып алғысы келеді. Егер мұндай отбасы жалпы табыстың үштен бірін пәтерге бірден жинай алса, онда пәтер құнының 20 пайызын (стандартты бастапқы жарна) жинақтау үшін оларға орташа жаңа тұрғын үйдің құны есебінен 1,9 жыл және қайталама нарықта тұрғын үй болған жағдайда 2 жыл жинақтауға тура келеді.

Салыстыру үшін, толық құнға дейін жинақтау жаңа тұрғын үй үшін 9,6 жыл және қайталама тұрғын үй үшін 10 жылды алады.

Тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу – тұзақтар

Нысан пайдалануға берілгеннен кейінгі құнынан құрылыс кезіндегі құны 30 пайызға дейін төмен болатын тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу тетігі біздің елімізде сұранысқа ие болатыны таңқаларлық емес. Дегенмен, мұнда да өз тұзақтары бар.

Бірнеше маңызды сәттер:

• «Тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы» Заңға сәйкес құрылыс кезеңінде тұрғын үйді сатуға бекітілген үлгі нысан бойынша үлестік қатысу шартын жасасу арқылы ғана рұқсат етіледі.
• Бұл құжат жазбаша нысанда жасалады және қол қойылғаннан кейін ол жергілікті әкімдікте «Қазтізілім» тұрғын үй құрылысына үлестік қатысудың бірыңғай ақпараттық жүйесі арқылы тіркелуі тиіс.
• Тіркеу фактісі бойынша қосарлы сату фактісін болдырмайтын және төлем жасауға негіз болатын тиісті үзінді көшірме беріледі.

Егер сатып алушы құрылыс салушымен өзге шарт жасаса (алдын ала брондау шарты, резервтеу шарты, инвестициялау шарты, талап ету құқығын беру шарты), ол үлестік құрылысқа қатысушы болып саналмайтынын және қиын жағдайда — мысалы, құрылыс салушының ұзақ уақыт бойы мерзімдерін орындамауы, бір пәтерді бірнеше адамға сатуы және т.б. – үлескер ретінде өз құқығын қорғай алмайтынын есте ұстаған жөн.

Үлестік қатысу шартын жасасу және заңға сәйкес үлескерлердің қаражатын тарту құрылыс салушыда жергілікті атқарушы органның тиісті рұқсаты немесе «Қазақстан тұрғын үй компаниясы» АҚ кепілдігі болған кезде ғана мүмкін болады.

Құрылыс салушы болашақ үлескерге осы құжаттарды ұсынуға міндетті.

«Қазақстан тұрғын үй компаниясының» кепілдігі құрылыс салушыға сенімділігіне мұқият тексеру жүргізілгеннен: қаржылық көрсеткіштер, баға саясаты, қаржыландыру көздері, құрылыс көлемі мен құны талданған; рұқсат беру және құқық белгілеу құжаттары қаралған және сот немесе салық талқылауларының жоқтығына тексеру жүргізілгеннен кейін беріледі.

Құрылыс салушының дефолты басталған кезде «Қазақстан тұрғын үй компаниясы» объектінің құрылысын аяқтау және үлескерге тиесілі тұрғын үйді беру бойынша өзіне міндеттемелер алады.

Заң талаптарына сәйкес үлестік қатысу шартын жасасу маңызды, бұл үлескерді жосықсыз құрылыс салушылардан айтарлықтай қорғай алады.

Өкінішке қарай, бүгінгі күні үлестік құрылыс объектілерін тиісті рұқсатсыз және заңнаманы бұза отырып сату әлі де өзекті болып отыр.

Бұған дейін жылжымайтын мүлік саласындағы қазақстандық сарапшылар тұрғын үйдің бастапқы және қайталама нарығында не болып жатқанын, сұраныс қандай деңгейде екенін, тұрғын үй арзандай ма, құрылыс салушылардың қандай қиындықтары бар екенін және алдағы айларда елдің құрылыс секторын не күтіп тұрғанын түсіндірді, толығырақ сілтеме бойынша.

https://tengrinews.kz/profitably/uchastie-dolevom-stroitelstve-nujno-znat-kazahstantsam-504333/